NGƯỜI ĐÃ ĐỊNH LỆ QUỐC LỄ GIỖ TỔ HÙNG VƯƠNG VÀ NGÀY 10 THÁNG 3

Tuần phủ Lê Trung Ngọc (1867 – 1928).

(Ảnh do cháu nội cụ cung cấp năm 2009)

LỜI GIỚI THIỆU:

Sau khi khi bài viết THỜI ĐẠI HÙNG VƯƠNG  - SỰ THẬT LỊCH SỬ HAY CHỈ LÀ TRUYỀN THUYẾT của tôi được đăng tải trên trang hodinhvietnam.com.vn đã có khá nhiều bạn đọc và những người họ Đinh yêu cầu cho biết Tục thờ cúng Hùng Vương và ngày Giỗ tổ 10.3 do đâu mà có. Bởi theo họ khi tác giả kết luận “Thời đại Hùng Vương” chỉ là Truyền thuyết thì tại sao có ngày giỗ tổ 10.3 và ngày Giỗ này được tôn thành Quốc Lễ - chẳng phải là mê tín dị đoan ư ?

Để trả lời câu hỏi này một cách chính thức tôi đã tìm kiếm thông tin tại TRUNG TÂM LƯU TRỮ QUỐC GIA I , tại các địa chỉ : baotanglichsu.vn, https://www.facebook.com/luutruquocgia1.org.vn 

và đã tìm thấy bài viết này http://luutruquocgia1.org.vn/…/tuan-phu-le-trung-ngoc-voi-v…

Do công việc lúc này quá bận và xét thấy bài viết sau là đã có thể trả lời cho câu hỏi nêu trên một cách khá khách quan và chính xác, nên tôi đã xin phép coppy lại toàn bộ bài viết của tác giả giới thiệu với bà con họ Đinh và bạn đọc nhằm gián tiếp trả lời cho câu hỏi của các bạn đọc thân yêu, toàn văn bài viết như sau :

TUẦN PHỦ LÊ TRUNG NGỌC VỚI VIỆC ĐỊNH LỆ QUỐC LỄ GIỖ TỔ HÙNG VƯƠNG .

1. Lê Trung Ngọc là quan Tuần phủ tỉnh Phú Thọ (từ tháng 2 năm 1915 đến tháng 1 năm 1921).

Ông sinh ngày 20 tháng 10 năm 1867 (tức ngày 23 tháng 9 năm Đinh Mão), trong một gia đình nho học; quê ở làng Liên Thành (xưa là ấp Tân Quảng), tổng Dương Minh, huyện Bình Dương, tỉnh Chợ Lớn (nay là phường 5 và phường 6, quận 5, thành phố Hồ Chí Minh).

– Năm 1883, sau khi học xong trường Hậu Bổ Cây Mai Sài Gòn (Collège dés Stagiaires), ông ra đất Bắc làm việc trong chính quyền các cấp của triều đình nhà Nguyễn.

– Tháng 1 năm 1903: Làm Tuần phủ tỉnh Bắc Ninh.

– Tháng 7 năm 1903: Làm Thương tá tỉnh Vĩnh Yên.

– Tháng 3 năm 1908: Làm Án sát tỉnh Vĩnh Yên; sau đổi làm Án Sát tỉnh

Phúc Yên.

– Tháng 6 năm 1909: Làm Án Sát tỉnh Sơn Tây.

– Tháng 2 năm 1912: Làm Tuần phủ tỉnh Sơn Tây.

– Tháng 4 năm 1913: Làm Tuần phủ tỉnh Bắc Giang.

– Tháng 12 năm 1913: Làm Tuần phủ tỉnh Quảng Yên.

– Tháng 2 năm 1915 đến tháng 1 năm 1921: Làm Tuần phủ tỉnh Phú Thọ.

– Tháng 2 năm 1921: Làm Tổng đốc tỉnh Hải Dương.

– Tháng 1 năm 1924: Làm Tổng đốc tòa Thượng thẩm, Hà Nội.

– Tháng 7 năm 1927: Nghỉ hưu tại Hà Nội.

– Ngày 8 tháng 6 năm 1928 (tức ngày 21 tháng 4 năm Mậu Thìn): ông mất tại Hà Nội; hưởng thọ 62 tuổi.

Tuần phủ Lê Trung Ngọc còn là một trong những người sáng lập ra Hội Khai trí tiến đức và Hội Nam kỳ tương tế ở Hà Nội (hiện còn bia khắc tên tại 79 phố Hàng Trống – Hà Nội).

Ông đã được tặng thưởng nhiều Huân chương như: Kỷ niệm chương Bắc kỳ năm 1888; Huân chương Hiệp sỹ con rồng An Nam năm 1890; Huy chương bạc hạng nhất năm 1891; Huy chương vàng 1892; Hồng Lô tự thiếu khanh năm 1896; Kim Thánh năm 1898; Huân chương Viện hàn lâm năm 1904; Huân chương quốc gia Vương quốc Căm Pu Chia năm 1913…

2.Trong những năm làm Tuần phủ Phú Thọ (1915 – 1921) Lê Trung Ngọc đã dành nhiều tâm huyết và công sức tu bổ, tôn tạo đền thờ Quốc Tổ Hùng Vương. Ông sống gần dân và đặc biệt quan tâm tới dân. Ông nhận thấy tại xã Hy Cương, phủ Lâm Thao có Lăng miếu thờ phụng Quốc Tổ Hùng Vương, hàng năm nhân dân cả nước nô nức tìm đến lễ bái; họ thường tự chọn ngày tốt theo bản mệnh từng người vào các tháng trong suốt cả năm, song tập trung vào mùa xuân và mùa thu chứ không định rõ ngày nào, trong khi tục lệ của dân bản xã lại lấy ngày 11 tháng 3 Âm lịch hàng năm kết hợp với thờ Thổ công, Thổ địa, Thổ kỳ làm lễ tế Tổ tại Hùng Vương Tổ miếu. Như vậy thời gian lễ bái duy trì kéo dài triền miên, vừa tốn kém tiền của, lãng phí thời gian lại vừa phân giảm lòng thành kính cũng như sự trang nghiêm tri ân công đức các Vua Hùng.

Đầu năm 1917, ông trực tiếp làm bản tấu trình với Bộ Lễ xin định lệ hàng năm lấy ngày 10 tháng 3 Âm lịch để tổ chức quốc lễ Giỗ Tổ Hùng Vương, trước một ngày so với ngày hội tế Hùng Vương, Thổ công, Thổ địa, Thổ kỳ của dân xã bản hạt; đồng thời cũng xin miễn trừ các khoản đóng góp của nhân dân địa phương vào các kỳ tế lễ mùa thu.

Ngày 25 tháng 7 năm 1917 (Niên hiệu Khải Định năm thứ nhất), Bộ Lễ ban hành công văn phúc đáp và chính thức định lệ ngày quốc tế / quốc lễ – Giỗ Tổ Hùng Vương là ngày mồng 10 tháng 3 Âm lịch và quy định nghi thức, nghi lễ, lễ vật tế Tổ hàng năm.

Bia “ Hùng miếu điển lệ bi ” được Hội đồng kỷ niệm tỉnh Phú Thọ lập và  dựng tại đền Thượng – KDT Đền Hùng mùa xuân năm Quý Hợi, niên hiệu Khải Định năm thứ 8 (năm 1923), đã ghi lại sự kiện lịch sử quan trọng này (Hiện bia được bảo tồn tại đền Thượng trong KDT lịch sử Đền Hùng).

3. Tên tuổi quan Tuần phủ Lê Trung Ngọc kể từ đó được sử sách ghi chép với tư cách ông là tác giả của việc định lệ Quốc lễ Giỗ Tổ Hùng Vương vào ngày 10 tháng 3 Âm lịch hàng năm.

Tuần phủ Lê Trung Ngọc luôn được người đời tôn trọng vì ông là ông quan gần dân, thương dân, cảm thông với nỗi khổ của người nông dân; đồng thời ông cũng là người có tư tưởng tiến bộ, có ý thức tiết kiệm ngân khố của dân, của nước.

“ Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày Giỗ Tổ, mồng mười tháng ba

Khắp miền truyền mãi câu ca

Nước non vẫn nước non nhà ngàn năm ”.

Năm 2017, kỉ niệm 100 năm sự kiện lịch sử định lệ chính thức Quốc lễ Giỗ Tổ Hùng Vương (Tổ chức nghi lễ cấp quốc gia), ngày mồng 10 tháng 3 Âm lịch hàng năm. UBND tỉnh Phú Thọ chủ trì lễ dâng hương tưởng niệm, tri ân công đức các Vua Hùng, có sự tham gia góp giỗ trực tiếp của Thành phố Hà Nội và các tỉnh: Thái Bình, Bình Phước, Bến Tre.

Với ý thức hướng về cội nguồn dân tộc , bài viết này nhằm cung cấp tư liệu lịch sử và giới thiệu xuất sứ của việc định lệ quốc lễ ngày GTHV; đồng thời cũng cung cấp thông tin về sự kiện lịch sử gắn với cuộc đời và sự nghiệp của quan Tuần phủ Phú Thọ (1915 – 1921) Lê Trung Ngọc là người có công đầu trong việc chính thức định lệ ngày quốc lễ trọng thể này./.  

Ngày 04/04/2017

Phạm Bá Khiêm

Chủ tịch Hội Văn Nghệ Dân Gian tỉnh Phú Thọ