Một gia tộc duy trì được sự thịnh vượng hơn 2.000 năm. Vậy bí quyết gì đã giúp họ làm
nên kỳ tích ấy?
1. Đại thế gia lớn nhất với lịch sử 2.000 năm
Chúng ta thường có quan niệm, sự hưng thịnh
của một gia tộc không thể quá ba đời, tức là sự truyền thừa phát huy không thể
kéo dài liên tục tới hơn ba thế hệ. Tuy nhiên có một gia tộc lại là trường hợp
ngoại lệ, gia tộc này đã kế thừa và duy trì truyền thống rực rỡ của gia tộc
liên tục tới 2.000 năm lịch sử, và là đại thế gia lừng danh nhất trong lịch sử
xã hội phong kiến Trung Hoa.
Những thành viên trong gia tộc này luôn được
giáo dục một cách chu đáo, việc tích đức hành thiện luôn đi đôi với phát triển
sự nghiệp làm cho gia tộc ngày càng phát triển hưng thịnh. Thành quả mà gia tộc
này để lại cho người đời là vô cùng lớn, ngoài con người và vật chất thì gia phong của gia tộc này đã giúp cho người đời học được
những bài học đắt giá trên tất cả các phương diện, nhất là ở việc giáo dục.
Bí quyết thành công của họ chính
là ở hai chữ: Gia Huấn (lời giáo huấn chỉ bảo của tổ
tiên). Một gia tộc danh giá, duy trì được sự hưng thịnh, bảo vệ được tôn
tri trật tự của gia tộc một cách lâu dài mặc cho những biến đổi của thời thế;
chỉ bằng những lời giáo huấn chỉ bảo của tổ tiên (Gia huấn) - thực sự đã làm
người ta vô cùng nể phục và ngưỡng mộ, đây cũng là chuyện hiếm thấy
trong lịch sử Trung Hoa và thế giới.
- Đó chính là gia tộc họ Bùi ở Văn Hỷ, Hà Đông
(Nay thuộc tỉnh Sơn Tây, Trung Quốc).
Theo tổng kết trong “Gia
phả của họ Bùi”, gia tộc họ Bùi từ khi bắt đầu lập họ đã sinh ra 59 vị tể
tướng, 59 vị đại tướng quân, 14 vị trung thư thị lang, 55 vị thượng thư,
44 vị thị lang, Thị hầu 11 người, Ngự sử 10 người, tiết độ sứ 25 người, sử quan
211 người, Thái thú 77 người; người có công được phong tước 89 người, tước hầu
33 người, tước bá 11 người, tước tử 18 người, tước nam 13 người; có liên quan
tới hoàng thân quốc thích hoàng hậu 3 người, thái tử phi 4 người; Vương Phi 2
người; phò mã 21 người, công chúa 20 người…
Và tên gọi “Thôn tể tướng”
đặt cho gia tộc này cũng từ đó mà ra.
Cổng
vào thôn trang của một gia tộc thịnh vượng hơn 2.000 năm, có 59 tể tướng, 59
đại tướng quân và hơn 600 người được lưu danh sử sách. (Ảnh: NTDTV)
Bắt đầu từ thời Hán Ngụy, trải qua thời đại
Nam Bắc triều, Tùy Đường Ngũ Đại, trong lịch sử hơn 2.000 năm của dân tộc Trung
Hoa, trên tất cả các lĩnh vực như chính trị, kinh tế, quân sự, ngoại giao…,
gia tộc họ Bùi đều có những đóng góp nổi bật.
Chỉ tính riêng trong hai triều đại nhà Tùy và
nhà Đường, các danh thần trên võ đài chính trị mang họ Bùi đã hơn ngàn người.
Trong đó có những nhà chính trị gia nổi tiếng
như Bùi Hưu, Bùi Giai, Bùi Uẩn… ; các nhà quân sự gồm có Bùi Hành Kiệm, Bùi
Mậu, … ; các nhà luật học gồm có Bùi Chính; lĩnh vực ngoại giao có Bùi Cự, Bùi
Thế Thanh..; Ở các lĩnh vực học thuật khác nhau gia tộc họ Bùi đều có những
nhân vật tỏa sáng và nổi tiếng.
Những văn hào nổi tiếng
tài giỏi lưu danh sử sách trong lịch sử Trung Hoa đều có liên quan tới Bùi gia,
có khi là quan hệ thông gia, hoặc là bạn bè. Qua đó càng thấy được truyền thống
học hành và việc giáo dục tại gia tộc này đã được tổ chức và duy trì tốt như
thế nào mới tạo nên được sự hưng thịnh và phát triển liên tục như vậy của gia
tộc này.
2. Nguồn gốc của gia tộc họ Bùi
Ông tổ của họ Bùi là con
cháu đời sau của Doanh Phi Tử, vị vua khai quốc của nước Tần, nước chư hầu của
triều Chu. Con cháu của Doanh Phi Tử được tấn phong tại đất Pei (Bùi) (vốn là
chữ Phi 非 ở trên, chữ Ấp 邑 ở dưới), cho nên mới lấy họ
là Pei (Bùi). Vào thời Chu Hy Vương, Tôn Lăng đời thứ 6 được phong là Giải Ấp
Quân, cho nên đã bỏ chữ “Ấp”邑, theo chữ “Y”衣, lấy chữ “Bùi” 裴 làm họ.
Đến thời nhà Hán, đời sau
của gia tộc họ Bùi vẫn sống ở Đồng Xuyên, trong đó một người trong gia tộc có
tên Bùi Diệp, để mong muốn dòng họ ngày càng hưng thịnh và phát triển, đã cử
hơn 60 vị thầy phong thủy đi tìm mảnh đất thích hợp và có thể phát triển phù
hợp với dòng họ. Những thầy phong thủy này đã đi qua rất nhiều nơi, xem thiên
văn, xem địa lý và lựa chọn mảnh đất Bùi Bách.
Bùi Diệp lập trang viên
xây dựng gia tộc ở đây. Bởi nơi này rừng cây tươi tốt, liền đặt tên cho nơi đây
là “Bùi Bách thôn”, từ đó Bùi gia bắt đầu lập nghiệp và hình thành cuộc sống
mới tại nơi đây.
Họ Bùi được phân làm ba
chi, lần lượt phân bố cư trú tại Hà Đông, Yên Kinh, Tây Lương. Tuy nhiên chỉ có
chi cư trú ở Hà Đông là nổi tiếng nhất.
Gia
tộc họ Bùi, gia huấn nghiêm khắc, chú trọng giáo dục và tu dưỡng. (Ảnh: NTDTV)
3. Nguyên nhân gia tộc hưng thịnh lâu đời
Một gia tộc danh giá, dòng
dõi huyết thống như vậy thực sự làm người ta vô cùng nể phục và ngưỡng mộ. Đây
cũng được coi là một hiện tượng văn hóa lịch sử độc đáo, một gia tộc có thể
thịnh vượng và huy hoàng tới hơn 2.000 năm qua thực sự không khỏi làm người ta
phải suy nghĩ sâu xa. Một gia tộc tại sao lại có thể thịnh vượng lâu đến thế?
Có người nói là nhờ phong
thủy, là do mảnh đất nơi họ Bùi an cư lập nghiệp. Mảnh đất Bùi Bách được 9 ngọn
núi trùng điệp của dãy núi Nga Mi bao quanh ở ba mặt Nam, Bắc, Tây; đầy khắp
núi đồi bạt ngàn là rừng cây bách trong lành xanh biếc; lại được ngăn cách bởi
con đường nam bắc, nhìn về phía Đông không xa có thể nhìn thấy cao nguyên
phượng hoàng, là cao nguyên nơi phượng hoàng ngự. Ngay cạnh cao nguyên này là
nơi vốn ngày xưa Vũ Đế dùng để nuôi rồng, trong vòng mười dặm có thể ngửi thấy
mùi hương của hoa sen. Đây đúng thật là mảnh đất quý được mệnh danh là “long
chầu hổ phục”.
Muốn tìm hiểu phong cách
tinh thần của một gia tộc, gia phả là cửa sổ tốt nhất.
Gia quy của gia
tộc họ Bùi tổng cộng bao gồm bốn phương diện, đó là “Coi trọng giáo dục, sùng
văn thượng võ, hành đức đi đôi với hành nghiệp, liêm khiết tự giác có kỷ luật”.
Cụ thể bao gồm:
1.
Thờ phụng tổ tiên: Luôn tưởng
nhớ nguồn cội, con người có tổ có tông, như cây có cội như sông có nguồn. Nghi
lễ với người sống và người chết đều cần chu toàn. Lập chí hướng thiện, làm con
cháu hiền thảo, tưởng nhớ ân đức tổ tiên.
2.
Hiếu thuận với cha mẹ: Ân đức
của cha mẹ bao la rộng lớn như trời biển, trăm viêc hành thiện chữ hiếu đứng
hàng đầu. Công lao nuôi dưỡng của cha mẹ là thiêng liêng cao quý mà bậc làm con
đều phải hiếu kính phụng dưỡng.
3.
Yêu quý anh em: Nhân gian khó
đắc thân người, tình cảm anh em là vô cùng hiếm có và cao quý. Anh em như thể
tay chân, cần đoàn kết đùm bọc yêu thương giúp đỡ lẫn nhau, đồng tâm đồng lòng.
4.
Hòa hợp với dòng họ: Được mang
tên mang họ của dòng họ, chính là cha truyền con nối từ đời này sang đời khác.
Nên không có sự tranh chấp, hài hóa hiền đức. Có tôn ti trật tự trên dưới, biết
luân lý đạo đức biết đúng biết sai. Thân thiết hòa ái với mọi người trong dòng
họ.
5.
Hòa hợp với đồng hương: Tình
làng nghĩa xóm cần thân thiết gần gũi, quý trọng mọi người. Không có sự hiềm
khích ganh ghét, chớ hiềm khích thù ghét mà nên hòa hợp giúp đỡ mọi người.
6.
Khiêm tốn lập thân: Thắt lưng
buộc bụng, thận trọng, khoan nhượng mới có thể tĩnh, mới có thể thành công.
7.
Trong nhà cần cù tiết kiệm:
Siêng năng chăm chỉ mới có thể bù trừ những thiếu sót, tiết kiệm mới có thể
nuôi dưỡng sự liêm khiết. Quốc có quốc pháp, gia có gia phong. Lười biếng xa
hoa lãng phí sẽ dẫn tới tai họa vô biên. Hãy biết quý tiếc trân trọng thời gian
và yêu quý trân trọng vạn vật, mới có thể sống yên vui thoải mái.
8.
Dạy con cháu nghiêm khắc cẩn
thận: Giáo dục gia đình tốt mới có thể lập nên nghiệp lớn. Dạy con dạy cháu cần
khuyên bảo dạy dỗ ân cần. Cần bác ái tôn sư trọng đạo.
9.
Đọc sách mới hiểu được đạo lý
đạo đức: Con người không đọc sách, không biết đạo lý, cũng chỉ như con trâu con
bò chỉ biết kéo xe. Học và không hành thì cũng không đủ.
10.
Đôn hậu thân thiết với bạn bè:
Bạn bè là một trong năm mối quan hệ luân lí thời phong kiến, đối với bạn bè cần
lấy đức để bổ trợ cho lòng nhân ái. Người bạn tốt là người không làm tổn thương
tới bạn bè. Người xưa có câu “Chọn bạn mà chơi” cúng chính là nghĩa đó. Với bạn
tốt cần trân trọng hòa ái thân thiện, tôn trọng lẫn nhau thì tình bạn mới có
thể lâu dài.
11.
Thận trọng lời ăn tiếng nói:
Một lời nói có thể mang lại hưng thịnh cũng có thể mang lại suy vong cho một
đất nước. Ngọc không giũa không thành đồ đẹp, lời nói ra không được chọn lựa sẽ
dễ làm tổn thương người khác. Ít nói những lời chê bai khích bác, lời nói ra
cần thẳng thắn chân thành.
12.
Coi trọng đạo đức luân lí: Con
người sống trong xã hội cần lấy đạo đức làm đầu. Trân trọng bảo vệ của công,
tuân thủ quy định trật tự. Lúc nào cũng cần tự đề cao tự tu dưỡng, không để mất
đi nhân tâm. Loại bỏ tâm tự tư, từ chối mọi hình thức tặng quà biếu xén nịnh
nọt.
4. Giáo dục là căn bản
Mặc dù gia phong của gia
tộc họ Bùi bao gồm trên tất cả các phương diện, tuy nhiên công phu to lớn nhất
là ở việc giáo dục. Bùi gia có một quy tắc, đó là nếu người nào không thi được
tú tài thì không được bước vào từ đường của dòng họ.
Bùi gia còn có một quy tắc, đó
là nếu người nào không thi được tú tài thì không được bước vào từ đường của
dòng họ. (Ảnh: Sohu)
Và bí quyết thành công của gia tộc này chính là ở hai chữ: Gia
Huấn (lời giáo huấn chỉ bảo của tổ tiên). Gia huấn của họ chính là: “Coi trọng giáo dục, sùng văn thượng võ, hành đức đi đôi với hành
nghiệp, liêm khiết tự giác và có kỷ luật”.
Mọi sự thành công của thành viên trong Bùi
gia đều được chào đón một cách trân trọng. Một thành viên của Bùi gia chào đời
đều được coi như một sự kiện lớn của Gia tộc. Người ta kể rằng trong thôn Bùi
Bách, thỉnh thoảng sẽ thấy những dải lụa đỏ treo ở giữa cửa lớn của các nhà, đó
là một phong tục “treo cờ” của gia tộc họ Bùi. Khi nhà ai có trẻ con mới sinh,
bà ngoại sẽ treo dải lụa đỏ lên trước nhà. Trên dải lụa đó là các câu nói “Trụ
cột tế thế” , “không ngừng vươn lên”, “Anh tài lập quốc”.
Những chữ đó đều được viết
bằng bút lông, và được dâng tặng một cách cung kính, cuối cùng hai bên cánh cửa
sẽ trồng cây trúc, cầu mong sau khi đứa trẻ lớn lên có thể trở thành người có
tài có đức, để khích lệ con cháu đời sau.
Gia tộc họ Bùi không chỉ chú trọng giáo dục từ
thời trẻ nhỏ, mà còn coi trọng giáo dục trẻ ở lứa tuổi thiếu niên. Bùi Viêm là
tể tướng Trung Quốc đời Đường. Thời kì làm quan của Bùi Viêm được xem là giai
đoạn thành công của nhà Đường, đặc biệt là thời kì cải cách của Lý Thế Dân.
Trong giai đoạn làm quan của mình, Bùi Viêm luôn được xem là một vị quan quan
trọng của triều đình. Ông đã dẹp loạn được nhiều cuộc làm phản đem lại sự thái
bình, thịnh vượng cho vương triều nhà Đường. Ông được vua Đường phong chức tể
tướng trông coi trong triều.
Về phương pháp giáo dục của gia tộc họ Bùi, có
một điểm độc đáo, đó là lời nói và việc làm đều cần phải mẫu mực noi gương tổ
tông. Trong gia tộc luôn tràn ngập không khí học hỏi theo gia phong, thực hiện
theo gia phong. Dù là người giàu hay người nghèo đều tôn trọng tổ tông, liêm
khiết tiết kiệm.
Tề Vũ Đế đã từng ca tụng Bùi Chiêu Minh, một
người con của gia tộc họ Bùi như sau: “Ta không đọc nhiều sách thánh hiền, không biết so sánh với cổ nhân
nào khi xưa, nhưng ta thấy Bùi Chiêu Minh là vị quan thanh liêm và làm ta khâm
phục. Mặc dù là người có gia cảnh bần hàn, nhưng không vì thế mà tham lam của
công, là một vị quan thanh liêm, chỉ dựa vào bổng lộc ít ỏi được ban để sinh
sống”.
Bùi Chiêu Minh từng nói: “Trong cõi nhân sinh này bất kể
sự việc gì có hợp rồi cũng có tan, những vật ngoài thân vô cùng phức tạp và
cũng không cần thiết. Suốt đời thanh liêm có gì không tốt sẽ đỡ tạo nghiệp”.
Tất cả những con người trong Bùi gia cũng đều
tự tiếp thu phong cách sinh hoạt tiết kiệm của gia tộc một cách tự nhiên tự
giác, và lấy cách sống này để làm lời răn dạy con cháu cũng như tự rèn giũa bản
thân.
Gia tộc họ Bùi rất mực coi trọng việc giáo dục
con người, nhất là giáo dục trong gia đình. Đây là một phương cách giáo dục gia
đình nghiêm khắc, xác thực và đúng đắn. Đó là nguyên do giúp Bùi gia không hề bị
suy yếu qua nhiều niên đại của lịch sử./.
Theo NTDTV
Kiên Định biên dịch
(Bài viết khá dài và có nhiều chi tiết ngoài lề nên đã
được lược bớt và biên tập lại trước khi giới thiệu ?)
ĐKT
17.05.2017
